จากสถานการณ์ที่ไทยต้องเผชิญกับปัญหาเศรษฐกิจสองเรื่องพร้อมกัน ทั้งด้าน การชะลอตัวของอุปสงค์ภายในประเทศ และเงินบาทแข็งค่าที่เป็นผลจากเงินดอลลาร์สหรัฐที่อ่อนค่าลง การแข็งค่าดังกล่าวส่วนหนึ่งได้เกิดจากเงินทุนไหลเข้ามาลงทุนในตลาดทุน ของไทยเป็นจำนวนมาก เงินบาทที่ปรับตัวแข็งค่าขึ้นเป็นไปในทิศทางเดียวกับค่าเงินสกุลอื่นในภูมิภาค เช่น เงินดอลลาร์สิงคโปร์ เงินหยวนของจีนเป็นต้น แต่ปรากฏว่าเงินบาทของไทยแข็งค่ามากกว่าสกุลอื่นมาก นอกจากนี้ปัจจัยที่เงินบาทแข็งค่าอีกส่วนหนึ่งได้เกิดจากผูู้้ส่งออกของไทยขายเงินดอลลาร์ฯ ออกมาอย่างต่อเนื่อง ผลจากค่าเงินบาทแข็งค่านี้เอง ได้ส่งผลต่อการส่งออกในภาคเกษตรมากสาขาหนึ่งในบรรดาภาคเศรษฐกิจทั้งหมดของ ประเทศไทย

ประชากรไทยส่วนใหญ่ไม่น้อยกว่าร้อยละ 60 มีอาชีพเกษตรกรรม และกว่า 6.4 ล้านครัวเรือน เป็นสมาชิกเครือข่ายภาคเกษตรของสถาบันสหกรณ์ (เกษตร ประมง นิคม) และกลุ่มเกษตรกร 11,406 แห่ง (ข้อมูล ณ 21 ธ.ค. 49) สามารถผลิตพืชเศรษฐกิจสำคัญ ผ่านธุรกิจเครือข่ายของสถาบันสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกร ได้แก่ ยางพารา ข้าวเปลือก ปาล์ม ข้าวโพด อ้อย และมันสำปะหลัง นอกจากนี้แล้ว นับว่ายางพารา ข้าว เป็นพืชเศรษฐกิจ ที่สำคัญที่สุดต่อการส่งออกของไทยในกลุ่มเกษตร และไทยสามารถผลิตยางธรรมชาติ มากที่สุดในโลก นอกจากนี้ยังมีการแปรรูปสินค้าเกษตรโดยเฉพาะประมง เช่น กุ้งแช่เข็ง ไก่ส่งออก รวมทั้งอุตสาหกรรมผลไม้กระป๋อง เช่น สับปะรด ลำใย พืชเศรษฐกิจเหล่านี้คง หลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะได้รับผลกระทบจากการแข็งค่าของเงินบาท ซึ่งทำให้ราคาขายสูงขึ้น แต่แลกเปลี่ยนเป็นเงินบาทได้น้อย จึงเป็นอีกสาเหตุที่ส่งผลทำให้สมาชิกสถาบันสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกรซึ่งเป็นผู้ผลิตอาจต้องขาดรายได้ หรือมีรายได้ลดลง

สถาบันสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกร จัดเป็นแหล่งทุนให้กับสมาชิกกู้ยืมเงินเพื่อนำไปลงทุนประกอบอาชีพ จากข้อมูลปัจจุบันพบว่า ธุรกิจสินเชื่อมีปริมาณในรอบปีสูงกว่าธุรกิจอื่น ทุนดำเนินงานจึงไปจมอยู่ที่ลูกหนี้เป็นส่วนใหญ่ หากสมาชิกมีรายได้ไม่มากพอที่จะส่งชำระหนี้คืนให้กับสถาบันสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกร เนื่องจากผลตอบแทนของมูลค่า สินค้าที่จำหน่ายได้ลดลงจากเดิม สหกรณ์อาจขาดสภาพคล่องทางการเงินเพื่อใช้เป็นทุน หมุนเวียน ประกอบกับภาคเกษตรต้องประสบกับปัญหาอุทกภัยน้ำท่วม จึงเป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่ี่ทำให้การดำเนินธุรกิจของสถาบันสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกรต้องเฝ้าระวังความไม่เพียงพอ ต่อความต้องการใช้เงิน เนื่องจากไม่สามารถเรียกเก็บหนี้จากลูกหนี้ที่ถึงกำหนดชำระ จากข้อมูลปี 2548 มีลูกหนี้เงินกู้สิ้นปีอยู่เกือบ 6 แสนล้านบาท มีหนี้ค้างชำระตามกำหนดกว่า16,000 ล้านบาท ซึ่งได้ตั้งค่าเผื่อหนี้สงสัยจะสูญไว้ประมาณ 2 พันล้านบาท และมีแนวโน้มอัตราค่าเผื่อหนี้สงสัยจะสูญต่อลูกหนี้จะเพิ่มสูงขึ้น

แม้ว่าสถาบันสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกรส่วนใหญ่จะไม่ใช่ผู้ค้าส่งออกโดยตรง เนื่องจากผู้บริหารสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกรยังขาดความรู้และประสบการณ์ด้านการส่งออก ผลิตผลส่วนใหญ่จะจำหน่ายให้กับพ่อค้าในพื้นที่ หรือบริษัทตัวแทนจำหน่ายจากต่างประเทศ มาติดต่อเอง ซึ่งผู้ซื้อเหล่านี้หากนำผลิตผลเป็นสินค้าส่งออกก็จะต้องได้รับผลกระทบจาก ค่าเงินบาทที่แข็งขี้น ส่งผลต่อรายได้ของสมาชิกสถาบันสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกรเช่นกัน ดังนั้นสถาบันสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกรควรให้ความสำคัญกับสิ่งต่อไปนี้

ควรเพิ่มขีดความสามารถในการพัฒนาผลิตผลหรือผลิตภัณฑ์ให้มีคุณภาพยิ่งขึ้น เพื่อให้สามารถแข่งขันกับตลาดได้ โดยควบคุมด้านคุณภาพและมาตรฐานให้มีความ สม่ำเสมอตลอดไป                    ให้การศึกษาแก่สมาชิก โดยสนับสนุนส่งเสริมให้มีการศึกษาดูงาน เพื่อนำ ความรู้มาพัฒนาอาชีพให้เหมาะกับสภาพแวดล้อมและทันสถานการณ์ที่มีการเปลี่ยนแปลง เป็นการเสริมสร้างรายได้ให้เพิ่มขึ้น                   ลดต้นทุนให้ต่ำลง โดยเฉพาะการนำเทคโนโลยีใหม่ ๆ เข้ามาช่วย ควรคำำนึงถึงความเหมาะสม และความจำเป็นกับธุรกิจ                   สนับสนุนอุตสาหกรรมภายในประเทศ โดยเน้นการใช้วัตถุดิบตามธรรมชาติที่ผลิตได้ให้มากขึ้น ให้สมาชิกมีส่วนร่วมในการสร้าง และใช้ทรัพย์สินที่จะก่อให้เกิด ประโยชน์ร่วมกันในพื้นที่ใกล้กัน เช่น เครื่องสีข้าว รถเก็บเกี่ยวข้าว ให้เป็นกองกลาง โดยมีระบบการควบคุมดูแลอย่างเป็นระบบ                   ศึกษาตลาด และติดตามสภาวะการเปลี่ยนแปลงของสภาพเศรษฐกิจ สังคม และการเมือง ที่อาจส่งผลกระทบต่อธุรกิจสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกรอย่างต่อเนื่อง                   ให้ความสำคัญกับธุรกิจจัดหาสินค้ามาจำหน่าย และธุรกิจรวบรวมผลิตผล และแปรรูป ซึ่งอาจทำให้ได้ผลตอบแทนที่ดีกว่าธุรกิจสินเชื่อ โดยมีการศึกษาถึงวิธีการบริหารจัดการอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อป้องกันความเสียหายที่อาจเกิดขึ้น                   มีการทบทวนหลักเกณฑ์การให้สินเชื่อ คุณสมบัติของผู้กู้ที่มีคุณภาพ และความเหมาะสมของปริมาณเงินให้กู้โครงการเงินกู้ควรมีการพิจารณาอย่างดีถึงประโยชน์ และหลักประกันเงินกู้                   ให้ความสำคัญกับการจัดทำบัญชี และใช้ข้อมูลทางการเงินเพื่อการบริิหารงาน จะเป็นการลดความเสี่ยงในการบริหารจัดการการเงิน                   รักษาขนาดของการประกอบธุรกรรมทางการเกษตรหรืออุตสาหกรรมเกษตร ให้อยู่ในขอบเขตที่ตนสามารถมีเงินทุนเพียงพอต่อการรองรับได้                   ติดตามความเคลื่อนไหวโดยเฉพาะอัตราแลกเปลี่ยนในด้านปริวรรตเงินตรา ซึ่งจะช่วยบรรเทาผลกระทบจากรายรับให้รุนแรงน้อยลง

ที่มา: ส่วนวิจัยและพัฒนาสารสนเทศทางการเงิน